Haberleşmenin Kısa Tarihi

Sadece şuan ve 100 yıl önce ki insanların sahip olduklarına bakarak hayretler içerisinde kalabiliyorsanız “Buraya nasıl geldik” sorusuna cevap aramak için yeterli merak duygusuna sahipsiniz demektir. O halde durmayın! Bu duygunuzu tatmin edin ve dünyayı değiştiren şeylerin tarihine yolculuklar yapın…

Haberleşmenin Tarihi -1

1860’dan önce bir mektubun New York’tan Kaliforniya’ya ulaşması tam altı hafta sürerdi. Hatta Kaliforniyalılar, doğu yakasında olan bir olayın haberinin batıya gelmeden unutulduğu hakkında espriler ve şakalar yapardı. Ama bu durum çok çabuk değişmeye başlamıştı.

Hareketli Kollar

1791’de Fransız Claude Chappe işaret göndermenin yeni bir yöntemini bulmuştu. Aşağıda gördüğünüz binadan uzun ve düz hatlar boyunca inşa etmeye başladı. Her binanın tepesinde A’dan Z ye kadar olan harfleri temsil edecek pozisyonlara hareket edebilen kollar vardı. Özellikle uzak mesafelerin görülebildiği gündüzleri epey iş görmüştü.

1794’te Prusyalıların Conde-sur-l’Escaut şehrini aldığı haberi 145 km uzaktaki Parise bu yöntemle 1 saatten kısa bir sürede gönderilmişti. 1852’ye kadar Fransa’da bu binalardan 556 adet vardı ama Chappe bu sayıdan memnun değildi. O daha çoğunun daha kısa sürece inşa edilmesini ummuştu, 1805’te de kendini öldürdü.

1790 yılında Philadelphia'daki insanlar şirketlerin hisse senetlerini alıp satmaya başlamıştı. Çok kısa bir süre sonra Philadelphia’daki birkaç grup iş adamı New York ile fiyatlar konusunda haberleşme için bu binalardan oluşan istasyonlar kurdular. Bu istasyonlar güneşi ve aynaları da kullanıyordu. Eğer hava açık ve güneş parlaksa bilgi 10 dakika içinde bu iki şehir arasına yolculuk edebiliyordu.

Elektrikli Telgraf

1860 ve 1861 arası  St Joseph(Missiori) ve Sacramento(California) arasına postalar atlarda ulaştırılıyordu. 14 gramlık yük başına 1 dolarlık ücret karşılığı mektuplar ve paketler bu iki şehir arasına 6 eyalet geçerek 3000 km mesafeye 10 gün sonra ulaşırdı. Bu iş 1861 de Pasifik Telgraf hattı tamamlanana kadar sürdü. Ondan sonra mesajlar çok kısa bir sürede iletilmeye başladı ama mektupların ulaşması 1869’da Californya tren yolunun açılışına kadar daha uzun sürdü.

Elektrikli telgrafın tarihi 19. Yüzyılın başlarına kadar gider ama ilk çalışan sistem ingliliz William Cooke ve Charles Wheatstone tarafından 1837’de icat edildi. Cihazları, bir tahta yapıya oturmuş gösterge üstünde farklı harfleri işaret 5 tane ibre kullanıyordu. 

1843’e kadar bu iki adam Paddington/Londra - Slough arasındaki 35 km’lik tren yolu boyunca bir telgraf hattı kurdular. Tam iki yıl sonra Paddington’dan trene binen bir katil telgraf sayesinde Slough’a gönderilen bir mesaj ile oraya varır varmaz yakalandı.

1837’de Amerikalı Samuel Morse ve Alfred Vail harfleri ve kelimeleri işaretlemenin yeni bir yolunu buldular. Telgraf ise bu yöntem için biçilmiş bir kaftandı. Artık, hareketli ibreler yerine uzun ve kısa sesler çıkaran basit bir anahtar kullanılıyordu. Diğer uçtaki kişi bu sesleri uzun ve kısa çizgiler/şeritler şeklinde kâğıda döktükten sonra normal dile çeviriyordu. 

1855’de ise David Hughes yazıcı telgrafı icat etti. Böylece mesajlar artık hattın bir ucunda daktilo gibi yazılıyor diğer ucunda kelimeler şeklinde yazıya çevriliyordu.

6400 km’lik telgraf hattı olan Britanya 1851’de Fransa, 1858’de de Amerika ile birleştirildi. Ancak Atlantik Okyanusu altındaki kablolar çok ince olduklarından her hafta zarar görüyorlardı. 1865’te başka bir kablo indirildi ama o da çok dayanmadı. Başarılı bir bağlantı sonraki yıl tamamlandı ve 1870’lere kadar Avrupa ve Amerika, Hindistan, Uzak doğu ve Avustralya’ya bağlanmış oldu.

Haberleşmede ki bu ilerleyiş hayatın birçok alanını etkiledi. 1849’da Aachen-Almanya’da Paul Julius Reuter iş bilgilerini göndermek için bir organizasyon başlattı ve bu sayade haber raporlarını satmaya başladı.  Şirketi Reuters günümüzde hala tüm dünyada iş yapıyor. 1853-56 Kırım savaşında ise Karadeniz’de Balaclava ve Varna arasına yerleştirilen kablo İngiliz ve Fransız komutanlarının, hükümetleriyle mevcut Avrupa telgraf sistemini kullanarak haberleşmelerini sağlamış oldu.

Emin Üçer

@Emin_Ucer